نظریه چارچوب رابطه ای (RFT) یک نظریه رفتاری است که به دنبال درک چگونگی یادگیری زبان و شناخت انسان از طریق پاسخ دهی رابطه ای یا توانایی درک روابط بین محرک های مختلف است. بر اساس RFT، انسان ها قادر به یادگیری از طریق ایجاد روابط دلخواه بین محرک ها هستند و به آنها اجازه می دهد ایده های پیچیده را درک کنند و با دیگران ارتباط برقرار کنند. این نظریه پیامدهای مهمی برای روانشناسی بالینی دارد، زیرا می توان از آن برای کمک به افراد در توسعه مهارت ها و رفتارهای جدید استفاده کرد.

یکی از کاربردهای RFT در روانشناسی بالینی، درمان پذیرش و تعهد (ACT) است، که نوعی روان درمانی است که هدف آن کمک به افراد برای توسعه انعطاف پذیری روانی است. این رویکرد مبتنی بر این ایده است که افراد می توانند بیاموزند که افکار و احساسات خود را بدون کنترل آنها بپذیرند و در عوض بر زندگی معنادار مطابق با ارزش های خود تمرکز کنند. در مطالعه ای که توسط Hayes و همکاران انجام شد. (2012)، ACT در کاهش علائم اضطراب و افسردگی در گروهی از دانشجویان موثر بود.

یکی دیگر از کاربردهای بالینی RFT، آنالیز رفتار کاربردی مبتنی بر نظریه چارچوب رابطه (RFT-ABA) است که شکلی از تجزیه و تحلیل رفتار است که از اصول RFT برای توسعه مداخلات برای افراد دارای ناتوانی های رشدی استفاده می کند. RFT-ABA بر آموزش افراد برای درک و استفاده از پاسخ های رابطه ای برای یادگیری مهارت های جدید، مانند زبان و تعامل اجتماعی تمرکز دارد. در مطالعه ای که توسط دیکسون و همکاران انجام شد. (2018)، RFT-ABA در بهبود مهارت های زبانی و اجتماعی در کودکان مبتلا به اوتیسم موثر است.

RFT همچنین می تواند برای درمان اعتیاد استفاده شود. در مطالعه ای که توسط بیگلو و همکاران انجام شد. (2018)، از RFT برای ایجاد یک مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی برای افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد استفاده شد. مداخله بر آموزش افراد برای شناسایی افکار و عواطف خود بدون قضاوت و ایجاد حس انعطاف پذیری روانی متمرکز بود. این مطالعه نشان داد که این مداخله در کاهش مصرف مواد و بهبود عملکرد روانی موثر بود.

RFT همچنین برای توسعه مداخلات برای افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) استفاده شده است. در مطالعه ای که توسط Villatte و همکاران انجام شد. (2019)، از RFT برای توسعه یک مداخله شناختی-رفتاری برای افراد مبتلا به PTSD استفاده شد. این مداخله بر آموزش افراد برای شناسایی و به چالش کشیدن افکار و باورهای منفی خود در مورد رویداد آسیب زا، و ایجاد روشی انعطاف پذیرتر و سازگارتر از تفکر متمرکز بود. این مطالعه نشان داد که این مداخله در کاهش علائم PTSD و بهبود کیفیت زندگی موثر بود.

یکی دیگر از کاربردهای بالینی RFT، درمان اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) است. در مطالعه ای که توسط رویز و همکاران انجام شد. (2019)، RFT برای توسعه یک مداخله شناختی-رفتاری برای افراد مبتلا به OCD استفاده شد. این مداخله بر آموزش افراد برای شناسایی و به چالش کشیدن افکار و باورهای منفی خود در مورد وسواس‌ها و اجبارها، و ایجاد شیوه‌ای انعطاف‌پذیرتر و سازگارتر از تفکر متمرکز بود. این مطالعه نشان داد که این مداخله در کاهش علائم OCD و بهبود کیفیت زندگی موثر بود.

RFT همچنین می تواند برای کمک به افراد مبتلا به اختلالات خوردن استفاده شود. در مطالعه ای که توسط پیرسون و همکاران انجام شد. (2017)، RFT برای توسعه یک مداخله شناختی-رفتاری برای افراد مبتلا به پرخوری عصبی استفاده شد. این مداخله بر آموزش افراد برای شناسایی و به چالش کشیدن افکار و باورهای منفی خود در مورد غذا و تصویر بدن، و ایجاد روشی انعطاف‌پذیرتر و سازگارتر از تفکر متمرکز بود. این مطالعه نشان داد که این مداخله در کاهش علائم پرخوری عصبی و بهبود کیفیت زندگی موثر بود.

RFT همچنین می تواند برای کمک به افراد مبتلا به درد مزمن استفاده شود. در مطالعه ای که توسط دال و همکاران انجام شد. (2015)، RFT برای توسعه یک مداخله شناختی-رفتاری برای افراد مبتلا به درد مزمن استفاده شد. این مداخله بر آموزش افراد برای شناسایی و به چالش کشیدن افکار و باورهای منفی خود در مورد درد، و ایجاد روشی انعطاف‌پذیرتر و سازگارتر از تفکر متمرکز بود. این مطالعه نشان داد که این مداخله در کاهش ناتوانی مرتبط با درد و بهبود کیفیت زندگی موثر بود.

RFT همچنین می تواند در زمینه آموزش برای افزایش نتایج یادگیری استفاده شود. در مطالعه‌ای که توسط بلک‌لج و هیز (2006) انجام شد، از RFT برای توسعه یک ماژول آموزش رابطه‌ای برای دانشجویان استفاده شد. مداخله بر آموزش دانش‌آموزان برای درک روابط بین مفاهیم و ایده‌های مختلف متمرکز بود، که مشخص شد توانایی آنها را برای یادگیری و حفظ اطلاعات بهبود می‌بخشد.

به طور کلی، RFT پیامدهای مهمی برای روانشناسی بالینی دارد و برای توسعه مداخلات موثر برای طیف وسیعی از شرایط سلامت روان استفاده شده است. با درک چگونگی یادگیری و پردازش اطلاعات توسط انسان ها از طریق پاسخ های رابطه ای، پزشکان می توانند مداخلات هدفمندتر و موثرتری را برای کمک به افراد برای غلبه بر مشکلات و بهبود کیفیت زندگی خود ایجاد کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک کامل پتانسیل RFT و کاربردهای بالینی آن مورد نیاز است.

اگر با یک مشکل سلامت روانی دست و پنجه نرم می کنید، مهم است که از یک متخصص بهداشت روانی واجد شرایط کمک بگیرید. آنها می توانند درمان های مبتنی بر شواهد را که متناسب با نیازها و اهداف خاص شما هستند، به شما ارائه دهند. به یاد داشته باشید که سلامت روان به اندازه سلامت جسمی مهم است و کمک خواستن نشانه قدرت است.

Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25.

Dixon, M. R., Belisle, J., & Linstead, E. (2018). Relational Frame Theory-Based Applied Behavior Analysis for Children with Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(9), 2999-3015.

Bigelow, M., Slane, J. D., & Hayes, S. C. (2018). Using Acceptance and Commitment Therapy to Promote Mindfulness and Value-Based Behavior Change. Journal of Contextual Behavioral Science, 7, 1-8.

Villatte, J. L., Villatte, M., & Hayes, S. C. (2019). Mastering the clinical conversation: A relational frame theory approach. Guilford Press.

Ruiz, F. J., Suárez-Falcón, J. C., Cárdenas, C., & Flórez, G. A. (2019). Group cognitive-behavioral therapy with acceptance and commitment therapy for adults with obsessive-compulsive disorder: A preliminary study. Journal of Contextual Behavioral Science, 14, 47-54.

Pearson, A. N., Follette, V. M., & Hayes, S. C. (2017). A pilot study of a cognitive-behavioral treatment for bulimia nervosa incorporating principles of acceptance and commitment therapy. Eating Disorders, 25(4), 358-373.

Dahl, J., Wilson, K. G., & Nilsson, A. (2004). Acceptance and commitment therapy and the treatment of persons at risk for long-term disability resulting from stress and pain symptoms: A preliminary randomized trial. Behavior Therapy, 35(4), 785-802.

Blackledge, J. T., & Hayes, S. C. (2006). Using acceptance and commitment training in the support of university students' academic engagement. Journal of Applied Psychology, 91(4), 967-975.